FAQ Polyvagaal therapie

  • FAQ Polyvagaal therapie
  • FAQ Polyvagaal therapie
  • FAQ Polyvagaal therapie
  • FAQ Polyvagaal therapie
  • FAQ Polyvagaal therapie
FAQ Polyvagaal therapie

Vragen en antwoorden over polyvagaal therapie:

Dr. Fons de Vries
Polyvagaal therapeut: Professional member Polyvagaal Platform
Hypnotherapeut (NBVH)
Registertherapeut BCZ®
Relatietherapeut
PDS-therapeut (Nederlandse Academie voor Psychotherapie)
EMDR-therapeut: lid EMDR-i Netwerk Nederland (ENN)
 

Boeken over polyvagaal therapie...

 

Wat is polyvagaal therapie?

Polyvagaaltherapie is een lichaamsgerichte therapievorm die gebaseerd is op de polyvagaaltheorie van Dr. Stephen Porges. De therapie richt zich op het herstellen van balans in het autonome zenuwstelsel, zodat iemand beter kan schakelen tussen spanning en ontspanning.

Wat is het autonome zenuwstelsel en welke rol speelt het bij polyvagaaltherapie?

Het autonome zenuwstelsel regelt onbewuste lichaamsfuncties zoals hartslag, ademhaling, spijsvertering en stressreacties. Het bestaat uit drie hoofdsystemen:

  • Sympathisch zenuwstelsel – activeert het lichaam bij gevaar (vecht-of-vluchtreactie).

  • Parasympathisch zenuwstelsel – zorgt voor rust, herstel en ontspanning.

  • Polyvagaal systeem (ventraal vagale tak) – maakt sociale verbondenheid, veiligheid en co-regulatie mogelijk.

Bij veel stress of trauma kan het autonome zenuwstelsel ontregeld raken, waardoor iemand te vaak in een toestand van spanning (sympathisch) of bevriezing (dorsaal vagale respons) terechtkomt. Polyvagaaltherapie helpt dit evenwicht te herstellen door het zenuwstelsel weer toegang te geven tot veiligheid en verbondenheid.

Wat houdt de polyvagaaltheorie in en waarom is deze belangrijk in therapie?

De polyvagaaltheorie, ontwikkeld door Dr. Stephen Porges, legt uit hoe ons zenuwstelsel reageert op veiligheid en dreiging. Volgens deze theorie hebben we niet alleen een vecht-of-vluchtreactie (sympathisch) of een bevriesreactie (dorsaal vagale respons), maar ook een derde systeem: de ventraal vagale tak van de nervus vagus.

Deze ventrale vagale staat maakt sociale verbondenheid, vertrouwen en co-regulatie mogelijk. Wanneer iemand zich veilig voelt, kan het zenuwstelsel beter schakelen tussen stress en ontspanning. Bij trauma, chronische stress of angst kan dit systeem verstoord raken, waardoor men sneller in overlevingsstanden blijft hangen.

Polyvagaaltherapie helpt mensen weer toegang te krijgen tot dit ventraal vagale systeem, waardoor herstel, emotionele balans en meer veerkracht mogelijk worden.

Wat is de relatie tussen stress en het autonome zenuwstelsel?

Stress activeert ons autonome zenuwstelsel (AZS), dat onbewust alle vitale functies regelt zoals ademhaling, hartslag en spijsvertering. Bij acute stress wordt het sympathische deel van het AZS actief: hartslag en ademhaling versnellen, spieren spannen zich aan en het lichaam bereidt zich voor op actie (vechten of vluchten).

Wanneer de stress aanhoudt en herstel uitblijft, kan het zenuwstelsel vast blijven zitten in een overactieve toestand. Dit kan leiden tot klachten zoals slaapproblemen, angst, somberheid, hoge bloeddruk of spijsverteringsproblemen.

De polyvagaaltheorie voegt hieraan toe dat niet alleen vechten of vluchten een rol speelt, maar dat bij hevige of langdurige stress ook de dorsaal vagale bevriesreactie kan optreden. Dan schakelt het lichaam als het ware uit: men voelt zich futloos, verdoofd of afgesneden van emoties.

Polyvagaaltherapie helpt om het zenuwstelsel weer te herstellen naar een natuurlijke balans, zodat het beter kan schakelen tussen inspanning en ontspanning.

Hoe verklaart  de polyvagaaltheorie de invloed van trauma op het zenuwstelsel?

Trauma heeft een diepe invloed op het autonome zenuwstelsel. Volgens de polyvagaaltheorie kan een traumatische ervaring ervoor zorgen dat het zenuwstelsel vast blijft zitten in een overlevingsstand: vechten, vluchten of bevriezen.

  • Bij een vecht- of vluchtreactie blijft het sympathische zenuwstelsel actief, waardoor iemand voortdurend alert, gespannen of angstig kan zijn.

  • Bij een bevriesreactie neemt de dorsale vaguszenuw de controle over. Het lichaam kan dan overschakelen naar verlamming of emotionele verdoving, waardoor gevoelens van machteloosheid of dissociatie ontstaan.

Traumatische gebeurtenissen hoeven niet groot of levensbedreigend te zijn; ook kleine, herhaalde ervaringen van afwijzing, onveiligheid of gebrek aan steun kunnen dit effect hebben.

Polyvagaaltherapie richt zich op het hertrainen van het zenuwstelsel, zodat iemand stap voor stap weer veiligheid en verbinding kan ervaren. Dit helpt om uit de overlevingsstand te komen en opnieuw meer rust, energie en veerkracht te ontwikkelen.

Hoe kan ik mijn autonome zenuwstelstel reguleren en zelf beïnvloeden?

Het autonome zenuwstelsel kan via verschillende lichaamsgerichte en mentale technieken positief beïnvloed worden. Voorbeelden zijn:

  • Ademhalingsoefeningen: lang en rustig ademen activeert het ventraal vagale systeem en bevordert ontspanning.

  • Lichaamsgerichte oefeningen: beweging, rekken of zachte yoga kan spanning loslaten.

  • Mindfulness en meditatie: focus op het lichaam en het huidige moment helpt het zenuwstelsel te kalmeren.

  • Veilige sociale interactie: contact met mensen bij wie je je veilig voelt, stimuleert verbondenheid en ventraal vagale activatie.

Door deze technieken regelmatig te oefenen, kun je stressreacties verminderen, beter schakelen tussen spanning en ontspanning, en je veerkracht vergroten. Polyvagaaltherapie helpt dit proces te begeleiden en te verdiepen.

Het ventraal vagale deel stuurt vooral boven het middenrif organen en spieren aan zoals hart, longen en gezichtsspieren; deze gezichtspieren (mimiek) ondersteunen (non)verbale communicatie. Als dit systeem actief is, zijn we gemobiliseerd, voelen we ons veilig en is er sociale betrokkenheid tussen individuen.

Wat is neuroceptie en waarom is het belangrijk in de polyvagaaltherapie?

Neuroceptie is het onbewuste proces waarmee ons zenuwstelsel veiligheid of dreiging in de omgeving detecteert. Het bepaalt hoe we automatisch reageren: vechten, vluchten, bevriezen of verbinden. Bij mensen met trauma of chronische stress kan neuroceptie verstoord zijn, waardoor het lichaam gevaar “voelt” waar dat niet is. Polyvagaaltherapie helpt dit systeem te hertrainen, zodat het lichaam veilig kan reageren en sociale verbondenheid kan ervaren.

Wat is de nervus vagus en welke rol speelt deze in mijn lichaam?

De nervus vagus is de belangrijkste zenuw van het parasympathische zenuwstelsel en verbindt hersenen met organen zoals hart, longen en darmen. Hij speelt een sleutelrol bij ontspanning, herstel en sociale verbondenheid. Bij stress of trauma kan de activiteit van de nervus vagus ontregeld raken. Polyvagaaltherapie richt zich op het herstellen van een gezonde vagale werking, waardoor je lichaam beter kan schakelen tussen stress en rust.

  •  

Polyvagaal therapie is effectief bij de behandeling van trauma en stress gerelateerde klachten. Bij o.a. depressie, angsten, fobieën, PDS (Prikkelbare Darm Syndroom), PTSS (Post Traumatische Stress Stoornis), burn-out en autisme is veelal winst te behalen met polyvagaal therapie.

Hoe kan kan polyvagaaltherapie mijn dagelijkse stress en emoties positief beïnvloeden?

Polyvagaaltherapie leert het lichaam en de hersenen om automatisch beter te schakelen tussen spanning en ontspanning. Door technieken zoals ademhaling, lichaamsgerichte oefeningen en veilige sociale interactie wordt de ventraal vagale staat geactiveerd, waardoor je:

  • sneller herstelt van stress,

  • emoties beter reguleert,

  • sociale verbindingen gemakkelijker onderhoudt.

Dit maakt het makkelijker om dagelijkse uitdagingen en stressmomenten te hanteren en je veerkracht duurzaam te vergroten.

Lichaamsgerichte therapie is een vorm van psychotherapie waarbij het lichaam centraal staat. Het kijkt naar lichaamshouding, beweging, ademhaling, aanraking, ontspanning en fysieke beleving. Spanningen in het lijf worden voel- en bespreekbaar gemaakt. Vervolgens kunnen blokkades worden opgeheven en problemen verwerkt worden. Polyvagaal therapie is een van de modernste en meest veelbelovende lichaamsgerichte therapieën.